Ώρα να μιλήσουμε ανοιχτά
Το συναισθηματικό φορτίο του κτηνιατρικού επαγγέλματος Αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα
Η αγάπη για τα ζώα είναι πιθανώς η κινητήριος δύναμη προκειμένου να αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί με την κτηνιατρική. Και παρότι η επαφή με τα ζώα αποδεδειγμένα συμβάλει στην ευημερία του ανθρώπου, προσφέρει ψυχική ικανοποίηση και θετικά συναισθήματα, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ανοιχτά για κάποια από τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί κτηνίατροι σήμερα. Σκοπός αυτού του διαύλου επικοινωνίας που είναι απαραίτητο να ανοίξει είναι να βρεθεί ένα υγιές ισοζύγιο ανάμεσα στην προσωπική και την επαγγελματική ζωή των κτηνιάτρων, να αναγνωριστούν οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις του επαγγέλματος αλλά και οι προκλήσεις της καθημερινότητας που είναι συνυφασμένες με την φύση του επαγγέλματος του κτηνιάτρου.
Το δυσανάλογο ψυχικό βάρος στους κτηνιάτρους
Σε διάφορες μελέτες (Platt et al., 2010, AVMA- MSD Animal Health, 2020), διαπιστώθηκε ότι οι κτηνίατροι είναι πιο επιρρεπείς στο ψυχικό στρες, σε σχέση με άλλους επαγγελματίες υγείας και τον γενικό πληθυσμό. Το ίδιο το αντικείμενο αλλά και οι συνθήκες εργασίας είναι κάποιοι απο τους επιβαρυντικούς παράγοντες.
Μέσα από το επάγγελμά τους βιώνουν έντονο άγχος, συναισθηματική πίεση και φόρτο εργασίας που συχνά είναι δυσανάλογος με τις οικονομικές απολαβές τους. Πρόκειται για δεδομένα που συνδυαστικά συντελούν στην επιβαρυμμένη ψυχική υγεία των κτηνιάτρων.
Ποιες είναι όμως οι βασικές προκλήσεις και δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα ο κτηνίατρος;
- Η επαφή με το άρρωστο ζώο και τον κηδεμόνα του. Ο κτηνίατρος χρειάζεται να αξιολογήσει σύνθετες πληροφορίες αλλά πολλές φορές ελλιπείς. Πέρα απο την κλινική εικόνα σε αρκετές περιπτώσεις δεν υπάρχουν εργαστηριακά δεδομένα και οι πληροφορίες από την πλευρά του κηδεμόνα είναι συχνά ανακριβείς. Αυτό οδηγεί σε υψηλό στρες προκειμένου να καταλήξει στη σωστή διάγνωση και να βοηθήσει πραγματικά το ζώο που υποφέρει.
- Εν αντιθέσει με άλλους ιατρικούς κλάδους έχει να αντιμετωπίσει και μια εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση, αυτή της ευθανασίας. Πρόκειται για μία ιδιαιτέρως δύσκολη στιγμή. Το συναισθηματικό φορτίο είναι έντονο. Θα πρέπει να συνεκτιμήσει πολλά δεδομένα, διατηρώντας τη διαύγεια του ώστε να λάβει μια απόφαση που αφορά μια ζωή. Σε όλο αυτό που είναι ήδη ψυχοφθόρο έρχεται να προστεθεί και ο πόνος του κηδεμόνα λόγω της απώλειας.
- Την κατάσταση αυτή, την αντιμετωπίζει σχεδόν πάντα μόνος, χωρίς υποστήριξη από κάποιον άλλο επιστήμονα, όπως θα γινόταν πχ αν αφορούσε τη ζωή ενός ανθρώπου. Αυτό μπορεί να οδηγεί τον κτηνίατρο σε ψυχική εξουθένωση.
- Υπάρχει κάποιες φορές έντονη επικριτική συμπεριφορά προς τον κτηνίατρο από τον κηδεμόνα του ζώου, ο οποίος δεν μπορεί να διαχειριστεί το άγχος και τη λύπη του όταν βλέπει το ζώο του να υποφέρει. Δεν αντιλαμβάνεται ότι ο κτηνίατρος κάνει ό,τι μπορεί, με τα μέσα που διαθέτει και είναι διαθετημένος να υποστηρίξει από την πλευρά του ο κηδεμόνας.
- Στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε αυξημένο πρόβλημα με τα αδέσποτα ζώα. Ένα πρόβλημα που σε πολύ μεγάλο βαθμό έχουν επωμισθεί οι ιδιώτες κτηνίατροι, χωρίς να υπάρχει γι’ αυτούς οικονομική ανταμοιβή, παρά μόνο ηθική. Είναι ανθρωπίνως και πρακτικώς αδύνατο ο κτηνίατρος μιας γειτονιάς ή μιας μικρής πόλης να φροντίσει όλα τα αδέσποτα, ωστόσο ουσιαστικά αυτό του «ζητείται» από την κοινότητα. Ως αποτέλεσμα, ο ίδιος νιώθει ότι απογοητεύει τους συμπολίτες του τις λίγες φορές που δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί ή γίνεται ακόμα και δέκτης προσβλητικών σχολίων, ενώ τις πολλές φορές που ανταποκρίνεται οι υπηρεσίες του θεωρούνται αυτονόητες χωρίς να δέχεται θετική συναισθηματική ενίσχυση και αναγνώριση.
- Οι ώρες και οι συνθήκες εργασίας, σε μικρά κτηνιατρεία ή σε κτηνιατρικές κλινικές, μπορεί να είναι δύσκολες, ειδικότερα για τους νεαρότερους κτηνιάτρους που προσπαθούν να εδραιωθούν στο χώρο. Επίσης πολλοί κτηνίατροι αναγκάζονται πέρα από το επάγγελμά τους να κάνουν ταυτόχρονα άλλες μη κτηνιατρικές εργασίες (υπηρεσίες νοσηλευτικού προσωπικού, γραμματείας, ακόμα και συντήρησης του χώρου και του εξοπλισμού). Η κατάσταση αυτή αυξάνει τη σωματική κούραση και το burn out χωρίς να αυξάνει την αίσθηση ικανοποίησης από την προσφορά που είναι συνυφασμένη με το επάγγελμα του γιατρού.
Η συναισθηματική εμπλοκή του κτηνιάτρου και η έκθεσή του στον πόνο του ζώου και του κηδεμόνα του είναι δύο παράμετροι του επαγγέλματος που αυξάνουν το ψυχικό φορτίο. Παράλληλα με τη συνύπαρξη άλλων δυσχερών καταστάσεων μπορεί να οδηγήσουν τους κτηνιάτρους σε κατάθλιψη και να επιβαρύνουν την ψυχική τους υγεία.
Η επίδραση του φύλου στο ψυχικό στρες
Την τελευταία δεκαετία, στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας, υπάρχει επικράτηση των γυναικών στον κλάδο της κτηνιατρικής. Σε μελέτη που έγινε από την MSD, ανάμεσα σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων οι κτηνίατροι εμφάνισαν μεγαλύτερα ποσοστά ψυχικού στρες με σημαντικές αποκλίσεις ανάμεσα στα 2 φύλα. Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς αν και από την άλλη είναι κοινώς αποδεκτό πως είναι πιο δεκτικές στο να ζητήσουν βοήθεια προκειμένου να αντιμετωπίσουν την πίεση αυτή.
Η επίπτωση στην καθημερινή ζωή
Σίγουρα οι ακραίες εκδηλώσεις ψυχικού στρες είναι εξαιρετικά σημαντικές, όμως δεν πρέπει να υποτιμάται και ο ρόλος της παρατεταμένης ψυχικής πίεσης στην καθημερινότητα. Η διάθεση και η συμπεριφορά επηρεάζονται δυσχεραίνοντας την επικοινωνία και καθιστώντας τις σχέσεις με τους άλλους ευάλωτες. Σε πολλές περιπτώσεις επέρχεται η απομόνωση ή αποξένωση με αποτέλεσμα να ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος.
Το πρώτο βήμα: αποδοχή και συνειδητοποίηση
Σήμερα είναι ευρύτερη η ανάγκη για αλλαγή της στάσης απέναντι στις ψυχικές ασθένειες και στη συγκεκριμένη περίπτωση απαιτείται σε πρώτη φάση η αναγνώριση ότι υπάρχει ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Οι ίδιοι οι κτηνίατροι θα πρέπει να αποδέχονται και να «επιτρέπουν» στον εαυτό τους να βιώνει τα δύσκολα συναισθήματα που συνδέονται με το επάγγελμά τους, αναγνωρίζοντας ότι εκτός από γιατροί είναι άνθρωποι και ως άνθρωποι καλούνται να διαχειριστούν καταστάσεις που μπορεί να τους προκαλέσουν υψηλό ψυχικό φορτίο.
Το επόμενο βήμα μετά την αποδοχή της πραγματικότητας είναι η κινητοποίηση και η αναζήτηση πρακτικής και συναισθηματικής υποστήριξης και φυσικά επαγγελματικής συμβουλής που μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τον αντίκτυπο όλων των δυσκολιών στον ψυχισμό και τη ζωή του κτηνιάτρου.
Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις για να διαπιστώσετε εάν είναι ισορροπημένο το «ισοζύγιο ευεξίας» στη ζωή σας:
- Απολαμβάνετε τη δουλειά σας;
- Υπάρχει ισορροπία μεταξύ του χρόνου που αφιερώνετε στο επάγγελμα και στην προσωπική σας ζωή;
- Περνάτε αρκετό χρόνο με φίλους και την οικογένειά σας;
- Νιώθετε αποδοχή και αναγνώριση στο επαγγελματικό σας περιβάλλον;
- Είστε ικανοποιημένοι από τις οικονομικές σας απολαβές;
Χρειάζεστε να μιλήσετε σε κάποιον;
Θυμηθείτε ότι δεν είστε μόνοι.
Ο κτηνίατρος έχει μάθει να ακούει τους κηδεμόνες των ζώων και να «αφουγκράζεται» τις ανάγκες που έχουν τα ζώα που φροντίζει. Πολλές φορές όμως έχει και ο ίδιος την ανάγκη να μιλήσει και να ακουστεί, είτε το πρόβλημά του είναι πρακτικό, είτε συναισθηματικό, είτε «μικρό», είτε «μεγάλο». Σε αυτές τις περιπτώσεις οφείλει στον εαυτό του να αναζητήσει βοήθεια και μάλιστα από ανθρώπους που γνωρίζουν τα προβλήματα του κλάδου.
Αυτή την ανάγκη καλύπτει πλέον η γραμμή VetHelpLine μία γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης που λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα – 7 ημέρες την εβδομάδα και απευθύνεται σε επαγγελματίες κτηνιάτρους. Εάν σας απασχολούν επαγγελματικά ή προσωπικά θέματα μπορείτε να καλέσετε στη VetHelpLine και ένας έμπειρος ψυχολόγος θα είναι στη διάθεσή σας για να μιλήσετε ανώνυμα και να σας παράσχει δωρεάν υποστήριξη και βοήθεια.
Το πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης κτηνιάτρων είναι μια πρωτοβουλία της MSD Animal Health, στα πλαίσια του VetAdvance360o Wellbeing program σε συνεργασία με την Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία ως Wellbeing partner.
Η υπηρεσία οργανώνεται από την HELLAS EAP και υποστηρίζεται από την ομάδα ψυχολόγων της.
Η Hellas EAP από το 2005, αποτελεί την ηγέτιδα εταιρεία παροχής των Employee Assistance Programs (EAP) σε Ελλάδα και Κύπρο. Μέσω της υψηλής ποιότητας των υπηρεσιών της, ενδυναμώνει διαχρονικά την ψυχική υγεία και το wellbeing των εργαζομένων και των οικογενειών τους, ενισχύοντας ταυτόχρονα την παραγωγικότητα στον εργασιακό χώρο και τη βιωσιμότητα των οργανισμών.
Σήμερα, η εταιρεία εξυπηρετεί περισσότερες από 320 ελληνικές και πολυεθνικές εταιρίες και αποτελεί Preferred Provider των μεγαλύτερων Global EAP εταιριών της Αμερικής, της Ευρώπης και της Μ. Βρετανίας. Η Hellas EAP έχει λάβει διεθνείς διακρίσεις ως ‘Best Practices’ για την υλοποίηση και προσαρμογή των διεθνών ΕΑΡ προγραμμάτων στην ελληνική εργασιακή κουλτούρα, συμπεριλαμβανόμενης και της βράβευσης με το EAP Quality Award, από τον διεθνή Σύλλογο των ΕΑΡs, EAPA Int., στις ΗΠΑ.
Τι περιλαμβάνει η υπηρεσία;
Αποτελεί μια δωρεάν παροχή από την MSD Animal Health που είναι στη διάθεσή μου 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρεςτην εβδομάδα.
Μπορείτε να καλείτε ανώνυμα, απεριόριστα και από οποιοδήποτε μέρος της χώρας.
Οι εξιδεικευμένοι Σύμβουλοι της Hellas EAP είναι στη διά θεσή σας, για να σας ακούσουν και να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τις προσωπικές, οικογενειακές και εργασιακές προκλήσεις της καθημερινότητάς σας.
Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες ή/και συστάσεις για Ιδιωτικούς ή Δημόσιους/ Κοινωνικούς φορείς υποστήριξης όπως Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κέντρα Απεξάρτησης, Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης & Υποστήριξης παιδιών, Α.Μ.Ε.Α, Κέντρα ΦροντίδαςΗλικιωμένων, Ξενώνες Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών, κα.
Είναι εμπιστευτική η συνομιλία μου;
Η συνομιλία σας με τον/την εξειδικευμένο/η Σύμβουλο είναι απολύτως εμπιστευτική, καθώς οι υπηρεσίες της Hellas EAP διέπονται από το επαγγελματικό απόρρητο και τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (ΕU GDPR), ακολουθώντας πιστά τις Αρχές της Εμπιστευτικότητας και της Εχεμύθειας.
Η επικοινωνία σας είναι, επίσης, ανώνυμη. Στη διάρκεια της επικοινωνίας μου δε χρειάζεται να δηλώσετε το όνομα σας ή οποιοδήποτε άλλο προσωπικό στοιχείο. Αρκεί να αναφέρετε μόνο τον κωδικό που σας έχει δοθεί και που είναι κοινός για τους συμβεβλημένους με το πρόγραμμα της MSD ΑnimalHealth Hellas κτηνιάτρους.
Τι γίνεται μόλις καλώ;
Συνδέεστε απευθείας με το/την Σύμβουλο/Ψυχολόγο της 24/7 Τηλεφωνικής ΓραμμήςΣυμβουλευτικής Υποστήριξης, ο οποίος συστήνεται με το ονοματεπώνυμο του, ενώ εσείς αναφέρετε μόνο, τον κοινό για όλους κωδικό που σας έχει δοθεί.
Η διαδικασία της συμβουλευτικής υποστήριξης ξεκινά αμέσως χωρίς περιορισμό.
Η συνομιλία σας με τον/την Σύμβουλο /Ψυχολόγο δεν ηχογραφείται.
Ποιά είναι τα τηλεφωνικά νούμερα που μπορώ να καλώ και ο ποιός είναι ο κωδικός του προγράμματος;
800 11 50 327
(από σταθερό, χωρίς χρέωση)
694 80 50 163
(από κινητό, χρέωση αναλόγως τιμολογιακής πολιτικής του παρόχου σας)
Κωδικός προγράμματος:
MSDV22
